Một trong những nguyên tắc cơ bản để xây dựng Nhà nước pháp quyền là nguyên tắc thượng tôn pháp luật. Nguyên tắc này đòi hỏi các cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp phải tuyệt đối thủ pháp luật trong mọi hoạt động của đời sống xã hội. Mặc dù vậy, không phải lúc nào các quy phạm pháp luật cũng điều chỉnh hết các quan hệ xã hội. Chính vì vậy, pháp luật Việt Nam, trong đó có Bộ luật Dân sự 2015 cho phép áp dụng tập quán của địa phương hoặc của một dân tộc để giải quyết các tranh chấp phát sinh tại địa phương, dân tộc mà pháp luật chưa có quy định trực tiếp để giải quyết.

Nguyên tắc này được quy định tại Điều 5 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

“Điều 5. Áp dụng tập quán

1. Tập quán là quy tắc xử sự có nội dung rõ ràng để xác định quyền, nghĩa vụ của cá nhân, pháp nhân trong quan hệ dân sự cụ thể, được hình thành và lặp đi lặp lại nhiều lần trong một thời gian dài, được thừa nhận và áp dụng rộng rãi trong một vùng, miền, dân tộc, cộng đồng dân cư hoặc trong một lĩnh vực dân sự.

2. Trường hợp các bên không có thỏa thuận và pháp luật không quy định thì có thể áp dụng tập quán nhưng tập quán áp dụng không được trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự quy định tại Điều 3 của Bộ luật này.”

Phân tích quy định trên, chúng ta thấy rằng, tập quán được áp dụng để giải quyết tranh chấp dân sự trong các trường hợp thỏa mãn điều kiện sau:

Thứ nhất, chưa có quy định nào của pháp luật điều chỉnh trực tiếp các tranh chấp

Việc áp dụng quy định của pháp luật để giải quyết tranh chấp phải được ưu tiên hàng đầu. Việc áp dụng tập quán để giải quyết tranh chấp chỉ là giải pháp thay thế khi pháp luật chưa có quy định trực tiếp điều chỉnh một quan hệ xã hội. Việc sắp xếp trình tự thực hiện như vậy khá hợp lý, bởi quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung được bắt buộc đối với tất cả mọi người, nó mang tính công bằng, không phân biệt đối tượng tham gia trong khi đó tập quán chỉ là thói quen xử sự hằng ngày của một cộng đồng dân cư nhất định.

Thứ hai, tập quán áp dụng không được trái với các nguyên tắc của Bộ luật Dân sự 2015

Bộ luật Dân sự 2015 chỉ cho phép áp dụng những tập quán không trái với trật tự công cộng, đạo đức, thuần phong mỹ tục và quy định của pháp luật. Điều này cũng được làm rõ trong Bộ luật Dân sự, để áp dụng tập quán vào giải quyết tranh chấp Tòa án chỉ áp dụng khi việc áp dụng tập quán không ảnh hưởng đến sự bình đẳng, tính tự nguyện của các bên, cũng như không ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Quý khách có nhu cầu tư vấn và sử dụng dịch vụ xin vui lòng liên hệ theo thông tin như sau:

CÔNG TY LUẬT VLEGAL ĐỒNG KHÁNH

Điện thoại: 0987247092 hoặc 0865698331

Email: dongkhanhlegal@gmail.com 

Website: www.dongkhanhlegal.com

Người thực hiện: Phương Hoa